Gezag/macht/overheid

Uit Tijdbalk Amersfoort
Ga naar:navigatie, zoeken
Tweedekamer.jpg

Tijdbalk op onderwerp

algemene informatie
Beginselprogramma's politieke partijen
De Joodsche Raad Cartotheek als informatiesysteem
Kiesraad (verkiezingsuitslagen)
Parlementaire documenten 1814-1995
Scheiding kerk en staat
Stadsregering / stadsregeerders / stadsbestuur / gemeentebestuur / gezagdragers / B&W
Wetgeving


VanTotgebeurtenis
07680814Regeerperiode Karel de Grote; "Nederland" wordt verdeeld in gouwen (pagi)
0777Oorkonde: Karel de Grote schenkt goederen in gouw Flehite/Flethite aan Bisschopskerk Utrecht
0777In oorkonde villa Lisudina (Leusden) en Hemus (Eem) genoemd
0777"discussie" over uitleg oorkonde 777
0800Omstreeks die tijd naam Flehite/Flethite als gouw bekend (oostelijk deel huidige provincie Utrecht)
08101006Invallen door de Noormannen/Vikingen in het Frankische Rijk
0843Verdrag van Verdun; het Frankische Rijk valt uiteen; "Nederland" bij het Middenrijk onder Lotharius I
09001428Macht wordt uitgeoefend door territoriale (erfelijke) leenmannen van de Duitse Keizer
1025Akte van schenking van het graafschap Drenthe door keizer Hendrik II aan de bisschop van Utrecht
1028Vroegste vermelding naam Amersfoort
11001150Bisschop van Utrecht sticht een van zijn hoven op plaats Sint Joriskerk
1122Concordaat van Worms beperkt macht van Keizer bij Bisschopsbenoeming
1132Ontginningen te Hoevelaken; in 1333 komt Hoevelaken bij Gelre
1196Bisschoppelijke Hof (Curtis) voor het eerst genoemd
1203In oorkonde: curtis episcopalis (bisschoppelijk hof); hof voortgekomen uit schoutambt (bekend sinds 1132)
1259Bisdom (Diocees) Utrecht viel onder Aartsbisdom Keulen; Keulen in 1114 stadsrechten
19 jun 1259Sint Olofsdag: Bisschop van Utrecht, Hendrik van Vianden, verleent stadsrechten; Amersfoort vanaf die dag een stad
1265Oudste oorkonde waarin gesproken van stadszegel (zonder aanhangend zegel); exemplaar van 1333 met zegel
22 feb 1282De maalschap Wede en Emmeklaar wordt voor het eerst in een oorkonde genoemd
29 nov 1300Bunschoten en Eembrugge beloven bij verdrag Amersfoort niet aan te vallen
1317Omgeving Appelmarkt, Groenmarkt en Papenhofstede aan pastoorsgoederen toegevoegd
1333Oudste oorkonde, met aanhangend zegel, waarin gesproken van stadszegel; exemplaar van 1265, zonder zegel
1333Elias van Woudenberg verkoopt Hoevelaken aan de Graaf van Gelre
13421364Bewind landsheer/Bisschop Jan van Arkel gekenmerkt door rust in Nedersticht
1378Hollandse gulden van Graaf Willem V in omloop
1380Het stadsbestuur voert de steenboete in
1396Een charter/akte met op de achterzijde de vermelding van de locatie van een stadhuis
1410Baarn sluit verdrag van onderlinge hulp
14281517Heerschappij van de Bourgondiërs
1434Plompetoren ingericht als gevangenis, daarom ook Dieventoren genoemd
1443Baarn helpt met voltooiing bouw van de tweede muur, lengte 70 m; daardoor recht op toegang tot stad bij nood
14551456Opvolgingsstrijd Bisschoppen, Amersfoort koos voor David van Bourgondië en niet voor Gijsbert van Brederode
1481Inwoners Baarn vinden toevlucht in Amersfoort na kerstbrand in Baarn
1488Uitvaardiging van de Ordonnantie op de Admiraliteit door Maximiliaan van Habsburg/Oostenrijk
15061555Regeerperiode van Karel V (1500-1558)
1517Het Sticht erkent Karel V als landsheer
1521Karel V voert de Karolus-gulden in
1523Karel V verleent een bierprivilege aan de stad Amersfoort
1528Karel V verstevigt centraal gezag en dwingt Bisschop Hendrik II van Beieren tot alleen geestelijke zaken
1528Margaretha van Oostenrijk landvoogdes
1536Stadhuisactiviteiten geconcentreerd op de Hof (betreft nieuwbouw van de zetel van de schepenbank, het gerecht)
1539Landvoogdes Maria van Hongarije bezoekt Amersfoort
1544Karel V ontneemt de stad een aantal voorrechten i.v.m. gemak waarmee Maarten van Rossum binnen viel
1549Filips (later II) bezoekt, als kroonprins, Amersfoort; Filips volgt in 1555 Karel V op
1554Einde van de gevangenis onder het stadhuis; de Dieventoren wordt de enige gevangenis van de stad
1559Met de bul "Super Universas" voorzag paus Paulus IV in een nieuwe bisschoppelijke indeling van de Nederlanden
1572Geuzen bezetten tijdelijk de stad, plundering kerken en beeldenstorm; daarna stad katholiek en aanvaarding Filips II
1579Unie van Utrecht, een verbond van de voornaamste noordelijke gewesten in de strijd tegen Filips II
1579Reformatie in Amersfoort (Alteratie/wetsverzetting)
1581"Plakkaat van Verlatinge", afzwering van Filips II door de Staten Generaal der opstandige Nederlandse gewesten
1582Gregoriaanse tijdrekening wordt ingevoerd; voor die tijd gold (in "Europa") de Juliaanse tijdrekening
1614De Heren Staten van Utrecht resideren enige tijd in de Statenkamer in de Herenstraat
4 jun 1616De Staten van Utrecht stichten het heemraadschap de Rivier de Eem
1629Amersfoort door keizerlijke troepen belegerd en ingenomen door Graaf Montecuccoli; stad weer enkele dagen rooms
1640Prins Frederik Hendrik krijgt onderdak in de Doelen (ook reeds in 1630 onderdak aldaar gehad)
1648Vrede van Münster, einde aan De Opstand / Tachtigjarige Oorlog (1568-1648)
1657Stadsbestuur besluit dat alle aanwonende eigenaren hun houten werven langs stadsgrachten in steen uitvoeren
1658Burgemeester van Amersfoort fungeert als deken van het Kapittel van Sint Joriskerk (tot heden)
16721673Franse bezetting; tijdelijk weer RK-eredienst in Sint Joriskerk.
16741675Twee jaar een Pensionaris, Ploos van Amstel, in stadsbestuur
1685Opheffing Edict van Nantes (1598) door Lodewijk XIV, half miljoen Hugenoten verlaten Frankrijk
1703Onrust onder de burgerij (Plooierijen)
1770Stenen galg op de Galgenberg wordt door houten vervangen
1785Staatse militairen rukken de stad binnen om te voorkomen dat de burgers te zeer hun privileges zouden verdedigen
17861787Amersfoort tijdelijk zetel Prinsgezinde deel Utrechtse Statenvergadering
1787Benjamin Cohen stelt zijn huis met de paarse ruitjes ter beschikking van stadhouder Willem V
1795Patriottische omwenteling, stadsbestuur heet enige tijd Municipaliteit
17951813De Franse tijd: Bataafse Republiek 1795-1806, Koninkrijk Holland 1806-1810; Franse bezetting 1806-1813
28 dec 1797Commissie uit Departementaal Bestuur 's Lands Utrecht pleegt `staatsgreep` in Amersfoort
1798Alle kerken voor de wet gelijk gesteld, scheiding Kerk en Staat
1798Grondwet/Staatsregeling van de Bataafse Republiek
1798Adellijke titels en voorrechten worden afgeschaft; adellijke titels in 1813 weer ingevoerd
18061810Koninkrijk Holland ("vazalstaat" van Frankrijk), onder Lodewijk Napoleon, tot zijn aftreden in 1810
1809Houten galg op de Galgenberg verwijderd
18101813Nederland ingelijfd bij Keizerrijk Frankrijk (bij decreet van Rambouillet, 9/7/1810)
1811Tijdens Franse bezetting (1806-1813) verbod afgekondigd tot begraven in kerken, in 1813 verbod ingetrokken
1811Installatie van Rechtbank van eerste Aanleg in Amersfoort
1811Prostitutie alleen in bordelen toegestaan op grond van het Franse wetboek van strafrecht
18 aug 1811Decreet van naamsaanneming
29 okt 1811Bezoek van Keizer Napoleon I met zijn echtgenote aan Amersfoort
18131840Regeerperiode Koning Willem I
1814Grondwet van de Vereenigde Nederlanden
1814Nederlands Israëlitisch Kerkgenootschap (NIK) tot stand gekomen
1815Grondwet voor het Koningrijk der Nederlanden 1815
1816Koning Willem I stelt Algemeen Reglement voor de Nederlandse Hervormde Kerk op
1816Invoering metriek stelsel (in Frankrijk in 1801); bij Muntwet wordt de gulden verdeeld in 100 centen
18161826Werkhuis/werkinstituut tot wering van bedelarij in de Doelen gevestigd
11 sep 1816Besluit Hoge Raad van Adel over de beschrijving van het stadswapen van Amersfoort
1818Opheffing van de gilden bij Koninklijk Besluit, bezittingen vervielen aan de stadsbesturen
1818Westsingel nr. 43 wordt als stadhuis in gebruik genomen
1821Arts Dr. Isaac Michael Weyl (1778-1855) eerste joodse (gekozen) lid van gemeenteraad van Amersfoort en in Nederland
18231824Sloop oude Stadhuis aan de Hof
1826De Doelen weer een kazerne
1829Gemeenten worden verplicht tot aanleg van begraafplaatsen buiten de stadskern
18301839Belgische Revolutie; België bij verdrag van Londen (1839) van de Nederlanden afgescheiden
1834Afscheiding, het ontstaan van de Gereformeerde kerken als afscheiding van de Nederlands-hervormde kerk
1835Utrechtsepoort afgebroken, vervangen door tolhek
7 jun 1837Koning Willem I bezoekt Amersfoort
18401849Regeerperiode Koning Willem II
1842Oprichting Kamer van Koophandel in Amersfoort
1844Sloopverbod van poorten en wallen door Koning Willem II, en daarmee van de Koppelpoort
1848Grondwet voor het Koningrijk der Nederlanden 1848
18491890Regeerperiode Koning Willem III
1851Gemeentewet (art. 237): geen belemmering door- en uitvoer goederen door lokale belastingen
1853Herstel RK-hiërarchie (één Aartsbisdom, vier Bisdommen) door Pius IX; de grondwet van 1848 maakte dat mogelijk
1853Gewijzigde Bisdomindeling in Nederland
1856Ontbinding door Koning Willem III van het sloopverbod (van Koning Willem II) van poorten en wallen uit 1844
1857Eerste kiesverenigingen in Amersfoortse Courant genoemd: "De Eendracht" en "'t Wapen van Amersfoort"
8 sep 1857Gemeente Duist (bestaande uit Duist, De Haar en Zevenhuizen) gaat op in de gemeente Hoogland
1861Wegens gebrek aan onderhoud, voorstel tot sloop Koppelpoort in gemeenteraad
1867Limburg wordt elfde provincie van Nederland, na ontbinding van de Duitse Bond (1815-1866)
18701945Industrialisatie en schaalvergroting in Nederland
1873Oprichting kiesvereniging "Vooruitgang"; door Amersfoortsche Courant "liberaal" genoemd
1879Als eerste politieke partij wordt de Anti-Revolutionaire Partij (ARP) opgericht in Nederland
1882Sociaal Democratische Bond opgericht in Nederland
1886Doleantie, afscheiding o.l.v. Abraham Kuyper
18901948Regeerperiode Koningin Wilhelmina (1890-1898: Koningin Emma regentes)
1894Pieter Jelles Troelstra bezoekt de stad; 18/8 sociaal democratische kiesvereniging opgericht
1894Oprichting van de Algemene Nederlandse Diamantbewerkersbond, de eerste "moderne" vakbond in Nederland
13 jun 1896De eerste woning wordt aanbesteed in het Christaanspark/Kalfsveld bestemd voor de griffier
1899Ontwerp van nieuw politiebureau aan de Utrechtsestraat; gesloopt in 1959
1908Landelijke invoering bij wet van de middelbare zomertijd van Amsterdam
1912Oprichting door het gemeentebestuur van een "Reclamecommissie"
1916Grenswijziging met de gemeente Leusden, zuidhelling van de Berg komt aan Amersfoort
1917Grondwet voor het Koningrijk der Nederlanden 1917
19 jul 1921Elizabeth Middelburg geïnstalleerd als eerste vrouwelijk gemeenteraadslid
1930Een tiental betonnen `grenspalen` geplaatst aan de westzijde van de Hamseweg, met wapen provincie Utrecht
1940Grondgebied van Isselt (een vroeger gerecht) door Soest afgestaan aan Amersfoort
1940Deel van het grondgebied van de gemeente Hoogland bij Amersfoort gevoegd
19411944Na verplichte aanmelding waren 769 joden geregistreerd, waaronder enkele tientallen uit Duitsland gevluchte joden
1 mrt 1941Vier joodse Amersfoortse gemeenteambtenaren op bevel van de Duitsers ontslagen
14 mrt 1941Gebruik van gemeentewapen Hoogland verleend (besluit nr. 5 van de SG van het Departement van Algemene Zaken)
18 aug 1942Burgemeester Harloff neemt het nieuwe politiebureau aan Plantsoen West/Torenstraat officieel in gebruik
1945Van de 676 Amersfoortse joden (met drie of meer joodse grootouders) zijn 339 in de nazikampen omgekomen
194534 Amersfoortse joden hebben nazikampen overleefd
5 mei 19451990Wederopbouw van de Nederlands samenleving na de Tweede Wereldoorlog
4 sep 194830 mrt 1980Regeerperiode Koningin Juliana
30 mrt 1954BenW besluit tot het instellen van een "Raad van Stadssanering"
1956Herindeling van de Bisdommen in Nederland
1959Amersfoort viert 700 jaar stadsrechten
31 dec 1973"annexatie" van de gemeente Hoogland; als gemeente opgeheven per 1/1/1974
1974Nieuw stadhuis in gebruik genomen; architect Antoon van Kranendonk
1977Nieuw politiebureau aan de Van Asch van Wijckstraat in gebruik genomen
30 apr 198030 apr 2013Regeerperiode Koningin Beatrix
1983De Nederlandse Grondwet 1983
1 jan 1997Waterschap Vallei en Eem opgericht
2002Grondwet voor het Koninkrijk der Nederlanden 2002
30 apr 2013Willem Alexander gekroond tot Koning
2020Amersfoort viert en herdenkt 75 jaar Vrijheid
4 jan 2024Rapport over de ontrechting en rechtsherstel Joods onroerend goed en Joodse inwoners